Thân thế, sự nghiệp của cố danh thủ Lê Uy Vệ (Hà Nội) - 4 lần vô địch cờ Tướng Bắc kỳ (1939 - 1942)

Lê Uy Vệ sinh ngày 17/3/1917 tại thôn Từ Dương, xã Tô Hiệu, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Đông. Lê Uy Vệ say mê cờ từ hồi nhỏ. Cha mất năm ông 7 tuổi, còn mẹ mất năm ông 13. Từ nhỏ Lê Uy Vệ đã có năng khiếu trong môn toán: học lớp 3 mà đã giải được toán lớp 5, còn về khả năng tính nhẩm thì không ai bằng.

leuyve 1Lê Uy Vệ đến với cờ Tướng từ lúc 10 tuổi, đến năm 15 sức cờ của Lê Uy Vệ đã mạnh hơn, chững chạc hơn, thích tìm người lớn hơn mình, giỏi hơn mình để thi đấu. Sau khi mẹ mất, anh chị em Lê Uy Vệ phải sống tự lập trong sự đùm bọc lẫn nhau. Năm 18 tuổi Lê Uy Vệ tự lo kiếm sống và trải qua các nghề khác nhau như đánh máy chữ, làm thợ ở xưởng khuy bấm Gia Lâm…, song ông vẫn tiếp tục rèn luyện môn cờ Tướng.

Hồi đó Lê Uy Vệ sống ở số nhà 98 phố Bạch Mai, ở gần chùa Vua nên thường tới xem các cao thủ tỷ thí, chép lại các ván cờ của họ để về nhà học hỏi. Ở gần nhà ông thời đó có các danh thủ của nhóm cờ Tướng Bạch Mai, thường sinh hoạt tại nhà ông Trịnh Bá Sinh ở số nhà 32 phố Bạch Mai. Nhóm này còn có ông đội Công, Vũ Thọ, ông Khôi, Nguyễn Đức Lễ, Trần Văn Lan, Phan Văn Quý, Lê Công Phàn, Đào Thế Phấn và một số danh thủ khác. Thập niên 20, 30 của thế kỷ 20 Lê Uy Vệ cũng sinh hoạt tại nhóm này. Thời đó sách cờ còn rất hiếm, vậy mà nhóm Bạch Mai đã có được một số sách kinh điển của cờ Tướng như "Quất trung bí", "Bách cục Tượng kỳ phổ", "Mai hoa phổ", "Đương đầu Pháo", "Bình phong Mã", "Nghịch Pháo"… để nghiên cứu.

Tháng 2/1936 Giải vô địch cờ Tướng Bắc kỳ đầu tiên được tổ chức tại hội quán hội Hợp thiện (Hà Nội), kỳ thủ các vùng có dịp hội ngộ và tỷ thí. Thời đó các hội cờ, nhóm cờ ở đất Thăng Long lần lượt ra đời. Năm 1936 hội cờ Thuyền Quang được thành lập và Lê Uy Vệ là một trong những người sáng lập.

Năm 1939, Giải quán quân cờ Tướng Bắc Kỳ được tổ chức ở đình Thái Cam (Hà Nội). Qua sơ tuyển (khảo trịch) còn lại 32 kỳ thủ vào chia cặp đánh loại trực tiếp. Ông vượt qua cả 4 vòng đấu (tứ thắng) để vào trận chung kết với cao thủ Nguyễn Thi Hùng (Hà Nội). Sau 3 ván đấu với tỷ số hòa 2, thắng 1 Lê Uy Vệ đã đoạt được chiếc cúp vô địch Bắc kỳ, năm đó ông 22 tuổi. Lê Uy Vệ giữ vững ngôi vô địch suốt 4 năm liền (1939, 1940, 1941, 1942). Sau đó ông thoát ly đi theo cách mạng và tạm ngừng thi đấu. Tiếp theo thời kỳ oanh liệt của tam kiệt Hà thành Yến - Du - Lịch, làng cờ Bắc kỳ khâm phục tài danh trẻ tuổi và xếp ông vào một trong tứ hùng lừng danh đất Bắc thời bấy giờ Chi - Bột - Hùng - Vệ (Lục Văn Chi - Chu Văn Bột - Nguyễn Thi Hùng - Lê Uy Vệ).

Do đảm đương những trọng trách được Đảng và Nhà nước giao phó nên trong thời kỳ sau hòa bình lập lại (1954-1958) Lê Uy Vệ tuy vẫn tham gia thi đấu các giải cờ Tướng ở Hà Nội và ở các lễ hội, song thành tích có phần suy giảm.

Ông từng là đối thủ mà cũng là bạn thân thiết với những tên tuổi lừng lẫy như Chu Văn Bột, Đặng Đình Yến, Lục Văn Chi, Nguyễn Thi Hùng, Ngô Linh Ngọc… cho tới lớp Trương Trọng Bảo, Nguyễn Đắc Đinh, Nguyễn Tấn Thọ, Hứa Tiến… sau này.

Những thành tích điển hình của danh kỳ Lê Uy Vệ ở các giải cờ Tướng giai đoạn 1939-1958:

 Năm Giải Kết quả Nơi tổ chức
1939 Vô địch Bắc kỳ Quán quân Đình Thái Cam, số 44 phố Hàng Vải, Hà Nội
1939 Vô địch chùa Vua Quán quân Chùa Vua, số 17 phố Thịnh Yên, Hà Nội
1940 Vô địch Bắc kỳ Quán quân Đình Thái Cam, số 44 phố Hàng Vải, Hà Nội
1940 Vô địch chùa Vua Quán quân Chùa Vua, số 17 phố Thịnh Yên, Hà Nội
1941 Vô địch Bắc kỳ Quán quân Đình Thái Cam, số 44 phố Hàng Vải, Hà Nội
1941 Vô địch chùa Vua Quán quân Chùa Vua, số 17 phố Thịnh Yên, Hà Nội
1942 Vô địch Bắc kỳ Quán quân Đình Thái Cam, số 44 phố Hàng Vải, Hà Nội

 

Sau khi Tạp chí Người chơi cờ hoạt động được 3 năm (1995-1998) vị Tổng biên tập đầu tiên là Nguyễn Minh Quang đã bàn giao trách nhiệm Tổng biên tập của Tạp chí Người chơi cờ cho ông Lê Uy Vệ. Ông là người viết bài, sưu tầm những mẩu chuyện lịch sử về cờ…, tập hợp được những cộng tác viên, những nguồn tư liệu cho tạp chí hoạt động. Trong suốt 17 năm hoạt động của Tạp chí Người chơi cờ, Lê Uy Vệ đã giữ cương vị Tổng biên tập 13 năm (1998-2010) cho đến khi Tạp chí tạm ngừng hoạt động.

Bên cạnh hình ảnh của một danh thủ cờ Tướng có hạng, Lê Uy Vệ cũng có nhiều đóng góp, cống hiến cho cách mạng Việt Nam. Thời kỳ 11/1938 đến 8/1945 Lê Uy Vệ là Hiệu trưởng Trường Truyền bá Quốc ngữ ở Bạch Mai kiêm phụ trách khu Nam Hà Nội và hai huyện Thanh Trì, Thường Tín, tỉnh Hà Đông; 7/1946 đến 7/1947 là Bí thư huyện ủy Hoài Đức, tỉnh Hà Đông; 9/1948 đến 8/1949 là Bí thư Liên huyện Đan Phượng, Hoài Đức - Tỉnh ủy viên - Trưởng ban tổ chức tỉnh ủy Hà Đông… 6/1964 đến 12/1978 là Phó Cục trưởng Cục quản lý trại giam - Bộ Công an.
Lê Uy Vệ đã được tặng nhiều huân huy chương của Nhà nước và được phong quân hàm đại tá. Ngày 21/2/2013 Lê Uy Vệ đã được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Trương Tấn Sang truy tặng huân chương Độc lập hạng ba.

leuyve 2

Các bạn đồng nghiệp đến thăm gia đình Đại tá Lê Uy Vệ nhân dịp ông thọ 90 tuổi (Ảnh: Tác giả sưu tầm).

leuyve 3

Lễ vinh danh cố danh thủ Lê Uy Vệ tại Kỳ đài Hồ Gươm lần thứ 21 (6/8/2017)

Sau đây là ván cờ tiêu biểu cho thời kỳ oanh liệt của Lê Uy Vệ khi mà ông đang giữ chức quán quân cờ Tướng Bắc kỳ 4 năm liên tiếp, từ 1939 đến 1942.

Năm 1958 Báo Thống Nhất, Hà Nội tổ chức Giải vô địch cờ Tướng chào mừng ngày Quốc khánh 2/9/1958, được tổ chức thi đấu tại 2 địa điểm: CLB Thống Nhất (số 16 phố Lê Thái Tổ) và Sở Văn hóa Hà Nội (số 49 phố Hàng Dầu), cả 2 địa điểm này đều tọa lạc xung quanh hồ Hoàn Kiếm (còn gọi là hồ Gươm). Ván cờ này Lê Uy Vệ đi hậu gặp Nguyễn Đắc Đinh, lại một cao thủ nữa của nhóm Hàng Bột. Nguyễn Đắc Đinh đi tiên sử dụng thế trận Đương đầu Pháo, còn Lê Uy Vệ đi hậu đối công bằng thế trận thuận Pháo.

Nguyễn Đắc Đinh - Lê Uy Vệ (hậu thắng) (Hà Nội, 1958)

1. P2-5 P8-5; 2. M2.3 M8.7; 3. X1-2 X9.1; 4. M8.9 X9-4; 5. X2.6 B7.1; 6. P8-7 X4.6; 7. P7/1 M2.1; 8. X9-8 X1-2; 9. X8.5 P5-4; 10. S4.5 X4/2; 11. X8-3 T3.5; 12. X3/1 X4/1; 13. X3-8 … Mất nước, được dịp cho đối phương lên ; Mã. Không bằng B9.1 chẹn Mã.

13. … B1.1; 14. P5.4 M7.5; 15. X2-5 P2.1; Cao! Cướp nước tiên chủ động.

16. X5/2 M1.2; 17. X8-7 M2.1; 18. X7.2 P2.4; Cao! Siết chặt thế công.

19. P7-9 P2-3; 20. X7-4 X4.4; Cao! Có nhiều thế đánh, bắt lại quân.

21. P9.2 X4-3; 22. T7.5 X3-4; 23. Tg5-4 S4.5; 24. X4/1 … Mất nước. Không bằng X4/2 tính quân cầu hòa.

24. … X2.3; 25. X4/1 P4.7;  Mất nước kèm quân không đủ lực lượng đánh. Không bằng X2.4 bắt hơn quân thắng mòn.

26. X5-8 X2-4; 27. M9/8 P3.2; 28. Tg4.1 P4-2; 29. X8/4 P3/2; 30. P9/1 B1.1; 31. X8.2 …  Lừa cho đối phương, Pháo vọt sang Mã mới thúc Xe chiếu Tướng ăn lại quân về tàn cuộc hơn quân thắng.

31. … P3.1; 32. X8.7 Xs/3; 33. X8-6 X4/8; 34. S5.6 …(Hình) Hơn quân thắng về tàn cuộc.

leuyve 4

34. … B1.1; 35. P9-8 … Mất nước chạy Pháo. Không bằng P9/2.

35. … B1-2; 36. P8-9 B2-3; 37. X4-8 X4.3; 38. X8.5 S5/4; 39. P9.7 T5/3; 40. P9-7 P3/8; 41. X8-7 B3-4; 42. X7/5… Sót! Giả định S6/5 Vệ phải X4-6 chiếu Tướng. S5.4 B4-5 ăn Tốt; Tg4-5 X6.4 ăn Sĩ; M3/2 X6-8; X7/6 (hòa cục).

42. … B4.1; 43. B3.1 B4-5; 44. Tg4/1 X4.6; 45. Tg4.1 X4/1; 46. Tg4/1 B5-6; 47. Tg4-5 B6-7; 48. X7/2 B7.1. Hậu thắng

leuyve 5

Ngày 3/2/2011, do tuổi cao, sức yếu Lê Uy Vệ đã giã từ làng cờ Việt Nam ở tuổi 95. Có thể nói ông là người xuyên suốt làng cờ Việt Nam trong gần 80 năm qua. Ông là người có thời gian dài tới 40 năm trên cương vị Phó Chủ tịch Hội Cờ Tướng Việt Nam và Liên đoàn Cờ Việt Nam. Ông là người lãnh đạo có uy tín nhất, bền bỉ, dẻo dai, vượt qua những giai đoạn khó khăn, cống hiến trọn vẹn nhất cho nền thể thao trí tuệ nước nhà./

PGS. TS. Lưu Đức Hải 
Uỷ viên BCH Liên đoàn Cờ Việt Nam - Chủ nhiệm CLB Cờ Hồ Gươm